Etappe 21 | Thoiry - Paris / Het Lutetiën

De laatste etappe van deze Tour brengt ons terug in het bekken van Parijs. Parijs zelf is gebouwd op de jongere pakketten die zijn afgezet in dit bekken. Deze gesteenten, van ongeveer 45 miljoen jaar oud gedurende een periode die aangeduid wordt als het ‘Lutetiën’. Het Lutetiën rondom Parijs betreft kalkgesteenten die zjn afgezet in een ondiepe, warme zee, een soort tropische versie van de Noordzee, en bevat enorme fossielen, zoals 70 cm lange gastropoden (gewonden slakkenhuizen).

De periode van het Lutetiën

Zoals eerder uitgelegd worden sedimentaire gesteenten gedateerd aan de hand van fossielen die gedurende een bepaalde periode voorkwamen en zoveel gevonden worden dat we ze makkelijk kunnen herkennen. Dat zijn vooral microfossielen, want die komen in groten getale voor, maar soms ook ammonieten. Op basis van het voorkomen van bepaalde fossielsoorten is de geologische tijdschaal opgehakt in stukjes die vernoemd zijn naar vindplaatsen van deze gesteentepakketten. Het ‘Lutetiën’ is zo’n tijdvak, en is vernoemd naar Parijs, dat door de Romeinen aangeduid werd als Lutetia. (Kijk ook eens terug naar de blog van etappe 2, waarin we twee eerdere periodes hebben uitgelegd: die van het Maastrichtiën, vernoemd naar Maastricht, en het Daniën, vernoemd naar Denemarken, van elkaar gescheiden door de meteorietinslag die het einde betekende van de dinosauriërs 66 miljoen jaar geleden).

Deze tijdvakken zijn dus gebaseerd op fossielen, en oorspronkelijk wisten we alleen de relatieve opeenvolging van die tijdvakken: er is een serie gesteenten waarin de fossielen voorkwamen, en daarop een serie waarin ze niet meer voorkomen en waarschijnlijk uitgestorven waren. De geologische tijdschaal is op deze manier in de loop van 200 jaar of meer in elkaar gezet. Pas in de tweede helft van de vorige eeuw begonnen we echt een idee te krijgen van de werkelijke ouderdommen van deze tijdvakken, omdat we door het meten van radioactieve elementen in mineralen konden bepalen hoe oud gesteenten zijn. Het Lutetiën liep van 48.6 tot 40.4 miljoen jaar geleden.

De steentjes van de Champs Élisées

En mocht je je afvragen of ook de steentjes op de Champs Élisées uit kalken uit het Lutetiën bestaat: neen, dat komen ze niet. Het zijn blokjes Brown Najran graniet die uit een steengroeve in Beer Askar and Aakefah in Saudi-Arabië komen. Joost mag weten waarom. Er is graniet zat in Frankrijk…

I am a geologist and I study plate tectonics and the driving mechanisms in the Earth’s mantle, mountain building processes, and the geography of the geological past. I enjoy geological fieldworks all over the world, and translating the results to science and a broad public.

Douwe van Hinsbergen