Etappe 1 | Parijs - Parijs / Het warme Eoceen, slakken op het menu

De etappe van vandaag voert ons over de Champs Élisées, door Parijs. In deze tour van het centrum van het Bekken van Parijs naar de rand, zijn we in deze etappe aangekomen in het Eoceen (56–33.7 miljoen jaar geleden). Het Eoceen was warm, zó warm dat de zeespiegel 60m hoger stond dan vandaag de dag. Waarom? Omdat het te warm was voor poolijs: al het water dat nu in de poolkappen ligt opgeslagen was in het Eoceen aan het oceaanwater toegevoegd. Het Bekken van Parijs was daardoor een ondiepe binnenzee in die tijd. Een beetje zoals de Noordzee, met een opening naar de oceaan in het noordoosten. Het oudste deel van het Eoceen wordt gekenmerkt door een opwarming richting een hitterecord. Piekwarmte werd bereikt rond 50 miljoen jaar. In die tijd had Antarctica Palm-, Macadamia- en Apenbroodbomen aan de kust staan, liepen de nijlpaarden op de landmassas rond de noordpool en was het bij de evenaar echt niet te harden zo warm. In het Bekken van Parijs was het ook warm, maar ook nat, het regende er flink, waardoor er grote pakketten sedimenten via rivieren in het bekken werden gestort. Daardoor ‘verlandde’ het bekken wel eens: het bekken werd simpelweg volgestort met de door de rivieren aangevoerde sedimenten.

Het Eoceen geologische tijdvak voor het eerst gedefinieerd in het Bekken van Parijs

Het geologische tijdvak Eoceen is trouwens in het Bekken van Parijs voor het eerst gedefinieerd. De term ‘Eoceen’ komt uit het Grieks, en betekent ‘Begin van de Nieuwe tijd.’ De term is in 1833 bedacht door geologen-oervader Charles Lyell (1797­–1875), die het Tertiair (een langer tijdvak) onderverdeelde in het Eoceen, Mioceen en Plioceen. Hij deed dit op basis van de mate van gelijkenis van molluskenfossielen (fossiele slakkenhuisjes) in de gesteentelagen in dit Bekken, met de moderne mollusken. Hij zag dat hoe ouder de gesteentelagen, hoe minder soorten die vandaag de dag ook nog rondkruipen er in die lagen zitten. De onderverdeling die hij daarop baseerde, gebruiken geologen in feite vandaag de dag nog steeds als tijdsaanduiding.

Het tijdvak van het Eoceen is verder onderverdeeld in kortere stukjes met elk hun eigen fossielen. Het deel van het Eoceen dat in Parijs zelf zichtbaar is, als witte kalkstenen waar de stad op gebouwd is, is zelfs naar Parijs vernoemd: het Lutetiën. De ‘slakjes’ die in het Lutetiën van Parijs gevonden worden kunnen wel een halve meter groot worden! Die beesten waren ongetwijfeld niet vooruit te branden. De rensters zullen vandaag voor aanmerkelijk meer vuurwerk zorgen dan de bewoners van Parijs uit het Lutetiën.

I study climate and ocean conditions on and around Antarctica, during the Earths most recent 100 million years. Specifically, I study sediment cores to reconstruct the onset and development of the Antarctic circumpolar current around, and the ice sheet on Antarctica. Check the Geo-TdF-team-2022.

Peter Bijl