Etappe 4 | Troyes - Bar-Sur-Aube / Jura tijdperk: een gevaarlijk zwemparadijs

De dames rijden vandaag in gestrekte draf oostwaards, en zakken van het Krijt dieper de geologische tijd in, naar de Jura. Als je 170 miljoen jaar geleden, tijdens het Jura-tijdperk, Noord-Frankrijk had bezocht, zou je er een tropisch zwemparadijs aangetroffen hebben. Azuurblauw water zover het oog reikte met aan de horizon hier en daar een eilandje met witte stranden en dichte vegetatie. Van de Vogezen tot aan Wales stond alles onder water, een randzee van de machtige Tethys Oceaan, die naar het zuidoosten als een enorme scheur de continenten Gondwana en Laurasia scheidde.

De gevaarlijke zee van het Jura-tijdperk

En zo met je voeten in het warme kalkzand aan de Golf van Luxemburg zou je je misschien op de Bahama’s wanen. Hangmatje, pina colada, goed insmeren. Maar een frisse duik of zelfs pootjebaden was ten zeerste af te raden. Die Jura zee wemelde van het leven en niet alles was even schattig. Van de inktvissen in alle soorten en maten, zoals ammonieten en belemnieten, had je niet direct iets te vrezen, alhoewel ook zij geduchte rovers waren. Ronduit gevaarlijker waren een grote verzameling zeereptielen, zoals Ichthyosauriërs, vissauriërs met ogen zo groot als schoteltjes en een gestroomlijnd lijf dat veel weg had van onze huidige dolfijnen. Een schoolvoorbeeld van convergente evolutie. Deze apex-predatoren die bovenaan de voedselpiramide stonden moesten zelf oppassen voor andere zeereptielen, zoals Plesiosauriërs en Pliosauriërs, die monsterlijke afmetingen van meer dan 20 meter lengte verwierven.

Vleesetende Theropoden op het land

In dit Jurassic Park was het behaaglijk warm. Niet verwonderlijk, want de wereldwijde CO2 concentratie was gemiddeld zo’n 5 keer hoger dan vandaag, ruim boven de 2000 ppmv. Uitermate gunstige omstandigheden voor planten. Langs de randen van grotere landmassa’s, zoals de Vogezen, stonden bossen met Moerascipressen en er groeiden varens en aan varens-verwante planten, zoals palmvarens en paardenstaarten. Het stuifmeel en de microscopische sporen van al die planten vind je nu terug als microfossielen in sedimenten die in die ondiepe Jura zee zijn afgezet.

Maar ook een warmbloedige Morganucodon

En tussen nog meer monsterlijke geschubde reptielen, in dit geval dinosauriërs, zoals plantenetende Sauropoden en vleesetende Theropoden, leefde er in die bossen ook een warmbloedig beestje “model spitsmuis” met aan ieder pootje vijf tenen, een spitse snuit en haar. Een Morganucodon. Het is een van de oudste zoogdieren, een verre voorouder op een lang uitgestorven tak. Maar het zou nog meer dan 100 miljoen jaar duren voordat een geweldige ruimterots een eind zou maken aan de heerschappij van al die monsters. En Morganucodon zag dat het goed was.

I am interested in understanding the evolution of the biosphere in deep time. I focus on major transitions in Earth history. I use a multidisciplinary approach combining paleontology with in- and organic geochemistry. Check the Geo-TdF-team-2022.

Bas van de Schootbrugge