Etape 7 | Sélestat – Le Markstein / Supercontinentvorming

Als de rensters de Vogezen klimmen vandaag bevinden ze zich in roerige geologische tijden. De gesteenten langs de etappe hebben de laatste fases gezien van de vorming van het supercontinent Pangea: we rijden over de botsingszone tussen gesteenten van het oercontinent Gondwanaland in het zuiden, en Euramerika in het noorden. Het resultaat was de vorming van een gebergtegordel  waar we de sporen nu van in de Ardennen en de Vogezen zien, maar die we op veel plekken op de aarde tegenkomen, zoals in de Amerikaanse Appalachen of noordwest Marokko. De gesteenten langs het parcours van de Tour de France Femmes  van vandaag zijn even ten zuiden van de evenaar gevormd gedurende het Carboon (360 tot 300 miljoen jaar geleden). Het zeeniveau stond wat hoger, maar het klimaat leek wel een beetje op dat van onze huidige wereld, met hoge temperature op de evenaar en ijskappen op de polen.

Regenwouden: world's largest coal deposits

Met zo’n vergelijkbaar mondiaal klimaat vind je het misschien niet verwonderlijk dat de Carboon-Tour rijder in de Vogezen een omgeving tegen was gekomen die lijkt op die van Brazilië van vandaag. De regio rond de evenaar in het Carboon had geen gebrek aan water en de continenten gingen schuil onder grote moerassen en weelderige regenwouden waar planen, zoals varens, wel 40 meter hoog konden worden. Maar de regenwouden van het Carboon waren de eerste op aarde! In eerdere tijden bestonden regenwouden nog niet en hadden landplanten zich pas net ontwikkeld. Door de dichte begroeiing was het percentage zuurstof in de lucht gestegen van 20% in het Devoon (vergelijkbaar met tegenwoordig) tot wel 30% in het Carboon…en onder die condities konden insecten steeds groter worden tot angstaanjagende proporties, zo groot als vogels nu. En al die planten uit het Carboon verwarmen onze wereld nu, in meerdere opzichten. Op de plekken van die Carboonwouden werden de plantenresten eerst omgezet naar dikke lagen veen, die later door compactie omgezet werden naar de grootste steenkoolafzettingen van de wereld. Deze worden nog steeds gewonnen in, bijvoorbeeld, het Ruhrgebied in Duitsland, en in Pennsylvania in de Verenigde Staten. De verbranding van deze kool verwarmt huizen, en via CO2 uitstoot, het mondiale klimaat. Het Carboon is vernoemd naar deze steenkool (naar het Engelse ‘carbon’, oftewel, koolstof).

Steile hellingen

Dus kijk vandaag eens naar het landschap en stel je voor dat je 300 miljoen jaar geleden leefde. Je zou je verbazen over de moerrassen en regenwouden aan de voet van een enorm gebergte. Je zou de etappe starten met een broeierige rit door de Braziliaanse Amazone, en een warme en vochtige wereld. In de poelen langs de route zou je grote amfibieën zien zo groot als krokodillen, of met vreemde, hamer-vormige koppen. Er zouden pantservissen rondzwemmen, of vroege haaien van meer dan 6 meter lang. En zeeschorpioenen die wel iets weg hadden van degenkrabben. In de tweede helft van de etappe begint de weg op te lopen de Vogezen in, het oude, en (nu) geërodeerde ‘Hercynische’ gebergte. Maar in het Carboon waren deze klimmen veel langer, steiler, en vol met actieve vulkanen: je zou van de Amazone de Andes van Peru of Colombia inrijden. Het zal een warme, vochtige, maar spannende race worden!

I’m a junior geologist studying plate tectonics and their link with paleogeography. I go an ask the rocks directly on the field, study the structures then take some sample home for paleomagnetism analyses and geochronology.

Leny Montheil

I study geodynamics, more specifically the interaction between the mantle and plate tectonic processes on the surface and on a very large scale. As we can not go into the mantle, my computer models are based on data from rocks all around the world that tell the story of plate tectonics. Check our complete team.

Erik van der Wiel