Etappe 8 | Lure – Planche des Belles Filles / Ontsnapping uit de kookpot

De laatste etappe van de Tour de France Femmes leidt het peloton naar de hoogste pieken en door de oudste gesteenten, uit het Devoon. Het klimaat in de Vogezen, toen ten zuiden van de evenaar,  gedurende het Devoon zou je doen denken dat je rond de Rode Zee van tegenwoordig zou fietsen: een bloedhitte, droge lucht, weinig vegetatie. Aan de ene kant zou het veilig zijn: geen dieren die je voor de wielen lopen, geen vliegen in je ogen, geen muggen die op je bezwete lijf afkomen.

De eerste stappen op land

Aan de andere kant zou er nauwelijks schaduw zijn van vegetatie. Want in het Devoon waren landplanten pas net begonnen met de invasie van het land, met hier en daar een verdwaalde spin of een myriapode die de zee uitkroop om zich te goed te doen aan aangespoelde karkassen. Als je mazzel had zou je tegen een beest aan kunnen lopen die een beetje op een krokodil leek, schuilend in ondiepe poeltjes en over het land strompelend op onhandige pootjes: de voorouders van alle viervoeters op land, waaronder wij, probeerden hun eerste stappen te nemen boven water.

Vissenoorlog

Het Devoon was een stille wereld, met alleen het ruisen van zand in de duinen. Geen liedjes van vogels, geen tjirpende krekels, geen zoemende vliegen, niet eens de wind die door de toppen van bomen ruist. Onze Devoonse voorouders wisten niet zo goed hoe ze moesten ademen op land, en hun kelen waren nog niet in staat om te huilen of te blaffen. Maar zo het droge Devoonse land op de roodgekleurde Sahara of Marsoppervlakken leek, de oceanen leken al verrassend veel op vandaag. Zou je je snorkel opzetten en een duik in de onderwereld van de Devoonzee nemen, dan zou je zien dat het wemelde van de vis, met weelderige koraalriffen en sponzen. Je zou je afvragen of er een oorlog woedde: vissen zagen eruit als onderzeeërs, beslagen met dikke pantsers, met met ontzagwekkende kaken die een bijtkracht van een chagrijnige grizzlybeer hadden.

Het land van de actieve vulkanen

Maar er was nog iets verontrustenders dan pantservissen: de vogezen in het Devoon waren het land van actieve vulkanen die gas en lava de atmosfeer en oceaan in dumpten en bedekte de aarde met stof. Het leidde ook tot een toename van CO2 in de atmosfeer en dat leidde tot een Devoonse opwarming van het klimaat. Dede gevolgen waren catastrofaal: enorme stukken van de oceaan werden anoxisch – het water had nauwelijks of geen zuurstof. Vergelijkbaar met wat we voorspellen voor de nabije toekomst leidde de toename van CO2 in de atmosfeer,de stijging van de temperatuur en de anoxische condities tot het opkoken van de riffen. Mariene organismen werden gedecimeerd in een van de grootste massaextincties in de geschiedenis. Het was hoog tijd om de kokende oceaan uit te komen en het land te veroveren. Het leven op land lijkt vandaag gelukkig een stuk makkelijker dan toen, hoewel de dames die de La Planche des Belles Filles oprijden vandaag zich wellicht net zo worstelend wanen als hun Devoonse voorouders!

I am a palaeobiologist, so I try to understand evolutionary and ecological processes through the lens of the rocks in which they have been preserved. This is a journey from single crystals under an electron microscope to biodiversity at the scale of entire palaeocontinents. I get to share the joys of this journey with students, which is very rewarding. Check our complete team.

Emilia Jarochowska